Het museum van bijzondere dingen

Museum Hof van Busleyden in Mechelen heeft haar deuren weer geopend

Het nieuwe museum Hof van Busleyden vertelt een verhaal aan de hand van bijzondere objecten, die zowel gelinkt zijn aan hun Bourgondische geschiedenis, als een plaats hebben in de hedendaagse stad. Reden genoeg voor het Willemsfonds om hierover in gesprek te gaan met twee van de spilfiguren van het nieuwe museum: artistiek directeur Sigrid Bosmans en curator Samuel Mareel.

Tekst: Yarrid Dhooghe

Hoe voelt het om het museum Hof van Busleyden na lange tijd weer te openen?

Sigrid: Een museum openen is een fantastisch gevoel. Misschien alleen al door de uniciteit, want je opent geen tien musea in je leven. Sowieso is het een heel spannend moment. Alle puzzelstukjes moeten tegelijkertijd op de juiste plaats vallen. Het gaat dan niet alleen om de collectiestukken, maar ook om de multimedia, gedrukte teksten, de architectuur, de scenografie, de samenwerkingen en vele andere onderdelen die van het Museum Hof van Busleyden maken wat het is. We hebben zolang nagedacht over het concept van het nieuwe museum dat we ook benieuwd zijn of het museum alle verwachtingen inlost.

Samuel: Ik vind niet dat we het Museum Hof van Busleyden opnieuw openen, omdat het museum dat we presenteren heel anders is dan het voorgaande. Feitelijk hebben we een heel nieuw museum gecreëerd. En dat maakt het zeer spannend. Na de lange voorbereidingsperiode hebben we nu nood aan feedback. Wat vindt het publiek van het nieuwe museum? Ik ben zeer benieuwd.

Welk verhaal willen jullie vertellen aan de bezoekers van het museum?

Samuel: Het museum probeert drie dingen te combineren. Ten eerste is er het verhaal van een historisch moment in de geschiedenis: de Bourgondische renaissance, de gouden eeuw van Mechelen. Ten tweede toont dit museum bijzondere objecten. Tot slot reflecteert het museum over de betekenis van dat verhaal en die kunstvoorwerpen in de stad vandaag. We hebben heel lang gewerkt om die drie pijlers van ons museumconcept in een goede balans te brengen.

Sigrid: Ik vind die laatste pijler heel belangrijk voor ons museum, want net die maakt het Hof van Busleyden zo relevant. Mensen zijn immers geïnteresseerd in wat ze kunnen verbinden met hun eigen omgeving. Daarom hebben we op een systematische manier de bijzondere dingen geselecteerd en geconnecteerd zodat die ook vandaag betekenis hebben.

Wat is een bijzonder ding?

Samuel: Dat weet je vooral als je er een ziet. Het hoeft niet om een topkunstwerk te gaan. Het object moet je vooral ontroeren of in een bepaalde geschiedenis binnentrekken. Net dat maakt het Museum Hof van Busleyden zo uniek. Het museum is geen historisch museum waarbij het verhaal van een tijdperk geïllustreerd wordt door de collectie. De objecten moeten in eerste instantie de mensen grijpen en hen doen nadenken over het verleden én het heden.

Wat zijn voor jullie de grootste uitdagingen voor een museum in de eenentwintigste eeuw?

Sigrid: “Waarom hebben we musea vandaag nodig?” is de vraag waarop elk museum een antwoord moet formuleren. Het bewaren van de collectie en het onderzoek naar die collectie is een reden, maar vandaag ben ik er steeds meer van overtuigd dat die collectie ook verbonden moet worden met de hedendaagse bezoeker. Daarnaast moet een museum een vrijplaats zijn waar dingen, die in een maatschappij niet meer aan bod komen, wel nog een centrale plaats krijgen. Precies in een museum is het mogelijk om grote abstracte onderwerpen die in de flitsende maatschappij te oppervlakkig of niet bespreekbaar zijn, laag per laag uit te diepen. Dat is volgens mij de essentie van wat een museum vandaag kan zijn.

Dat hebben jullie gerealiseerd met het nieuwe Museum Hof van Busleyden?

Sigrid: Ik ben daarvan overtuigd. Naast onze collectie en partnerschappen, realiseert het museum ook participatieve projecten. Een goed voorbeeld is het langdurig project over de omkering van het bezit van grond/macht dat we samen realiseren met het theatergezelschap Arsenaal / Lazarus. In de Bourgondische tijd is de macht bijna altijd verbonden met grondbezit. Men trouwde, vocht bloederige veldslagen uit, smeedde complotten voor meer grond. Vandaag is het de ideale moment om dat verhaal om te keren, de tijd is rijp om na te denken over hoe we de samenleving beter zouden kunnen vormgeven. Samen met Arsenaal / Lazarus en de stad Mechelen geven we nu iedereen die meedoet één vierkante meter Mechelse grond. De mensen zullen zelf moeten beslissen wat ze gaan doen met die vierkante meter. Ze gaan moeten onderhandelen en samenwerken, want met maar één vierkante meter kan je niet zo heel veel realiseren. Impact wordt dus samen gegenereerd. Hierdoor denken, debatteren en reiken de deelnemers spontaan oplossing aan over stadsontwikkeling, democratie en nieuwe vormen van samenwerking. Kortom, met dit project maken de “manenblussers” hun eigen stad en het museum is de vrijplaats waar de toekomst kan verbeeld worden.

Samuel: Los van dit prachtige project, leven we ook in een wereld die steeds meer functioneel ingevuld wordt. Er is steeds minder ruimte om te spelen. Mensen krijgen niet meer de tijd om zich te laten inspireren. Een museum kan hierop inspelen. Niet door een plek te zijn waar je tot rust komt, maar door juist de geesten van de bezoekers aan te scherpen. Museumbezoekers kijken hierdoor niet alleen op een andere manier naar de tentoongestelde objecten, maar gaan ook op een andere manier met elkaar om. Hierdoor ben ik ervan overtuigd dat een museum bezoeken enorm belangrijk is, omdat het welzijn en de creativiteit van haar bezoekers bevordert.

De afgelopen tentoonstelling Roep om Rechtvaardiging was al een paradepaardje en ook de opening van het museum was een succes. Welke hoogtepunten komen er binnenkort nog aan?

Sigrid: In december komt er een tentoonstelling met Berlinde De Bruyckere die in dialoog gaat met onze topstukkencollectie van besloten hofjes. Nu toont het museum al een van haar werken op de plaats waar nu een te restaureren hofje staat. Een voorproevertje voor het einde van dit jaar.