Karin Heremans

"Veerkracht is het vermogen om te kunnen omgaan met verandering."

De brief van schooldirecteur Karin Heremans

Goeiemorgen,

Wat we de voorbije maanden hebben meegemaakt is erg bizar en valt nog steeds moeilijk te vatten. Rond nieuwjaar duikt er in China een virus op, zogezegd verspreid door vleermuizen op een voedingsmarkt in de stad Wuhan. Een stad waar we tot dan nog nooit van gehoord hadden. De stad gaat in lock-down. Eind februari keren een paar mensen ziek terug na een skivakantie in Italië of Oostenrijk. Met enige aarzeling kijkt ons Vlaams beleid, onze politici hiernaar en sust “het is maar een gewone griep”, doch dan gaat het plots heel snel: op 11 maart valt de eerste Covid-19 dode in België, op 17 maart gaat België in lock-down en op 20 maart sluit het land zijn grenzen. Onze eerste reacties waren een combinatie van ongeloof, angst en perplexiteit, ook wel plotse rust in de dagelijkse hectiek. Het leek wel of alles ging wat trager of stond zelfs effe stil. Hoe moet het nu verder dachten we eerst, echter, de geschiedenis van de mensheid indachtig weten we dat we als mens extreem wendbaar zijn. We hebben als het ware  de school, de lessen en onszelf moeten heruitvinden en we mogen best trots zijn op het resultaat. Deze corona tijd vraagt andere manieren van lesgeven, andere manieren van leren en andere manieren van leven. En dat is voorzeker een belangrijke uitdaging voor elk van ons.

Online lessen, online toetsen, PowerPoints met ingesproken toelichtingen, virtuele stadwandelingen,virtuele GIP’s, virtuele onderzoekcompetenties,virtuele stages. Het afstandsleren maakt deel uit van het nieuwe normaal en vergt een hele hoge graad van discipline en zelfredzaamheid.

Ook nu wordt er van elk van ons flexibiliteit verwacht om te kunnen schakelen tussen verschillende kleurcodes : groen, geel, oranje en rood. Het groene situeert zich helaas in onze verste dromen. We zullen dus nog een poosje de fysieke en de virtuele wereld met mekaar moeten trachten te verzoenen en toch ook pogen die verbondenheid met mekaar en met onze leerlingen te behouden. Immers geen leren zonder welbevinden, geen leren zonder verbondenheid. De base line van het GO! , onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap is hier dus op zijn plaats.

Naar het nieuwe schooljaar toe zou ik dit eigenlijk voor iedereen onder één grote noemer kunnen plaatsen. Ik zou wat afgelopen schooljaar gepresteerd is en wat ook nu nog steeds nodig zal zijn, eigenlijk kunnen samenvatten onder de grote noemer, de grote paraplu: veerkracht of in het Engels resilience. Ik verwijs hierbij graag naar het boekje ‘ Een nieuw begin’ van Tony Crabbe.

Veerkracht is het vermogen om te kunnen omgaan met verandering, met tegenspoed, met stress, recht te staan en met het geleerde / de ervaringen op een positieve manier aan de slag te gaan. Of kort gezegd, veerkracht kan je definiëren als positieve aanpassingen in tijden van tegenspoed. Daarom wil ik jullie bij de start van het schooljaar 5 tools aanreiken om die veerkracht, ook naar de toekomst toe, aan te sterken.

1. Vooreerst, probeer je emotionele intelligentie te ontwikkelen. Probeer je emoties in tijden van tegenspoed, in tijden van uitdagingen te erkennen en te benoemen. Probeer van daaruit, de rust die je voor jezelf creëert ook uit te stralen en door te geven naar anderen, probeer je emoties ook aan te passen wanneer dat nodig is en onbaatzuchtig door het leven te gaan en anderen te steunen en te helpen indien dat nodig is.
2. Tweede tool is energie. Zorg voor voldoende energie voor jezelf, fysieke energie ook. Door te bewegen, door gezond te eten en door voldoende nachtrust. Start daar vandaag nog mee, het is heel belangrijk. Een gezonde geest in een gezond lichaam.
3. Ten derde, verbinding. Verbinding is heel belangrijk is ons leven. Het heeft te maken met nadenken over personen die centraal en essentieel zijn tijdens deze woelige crisis en reis door het leven.  Mensen die je steunen, waar je dingen mee kan delen.  Verbinding, netwerking, zijn altijd wederzijds. Netwerken werkt in twee richtingen. Weet daarom goed wie deel uitmaakt van je netwerk en wat ze mogelijk aan jou te bieden hebben.
4. Ten vierde, probeer doelen voorop te stellen en daar positief, pro-actief mee om te gaan. Immers optimisme is één van de centrale aspecten van veerkracht. Optimisme omvat drie dingen: (1) voortdurende focus op wat je in de hand hebt, (2) het aanvaarden van dingen die je niet in de hand hebt en (3) het vermogen om situaties op een positieve manier te ‘re-framen’, vanuit percepties, vanuit doelen.
5.  En dan ten vijfde, formuleer die doelen ook duidelijk en zet ze in een lange termijn perspectief. Probeer de doelen te koppelen aan je waarden, blijf trouw aan jezelf. Stel een ‘mission statement’ voor jezelf op, voor het komende jaar, voor het komende schooljaar. Met een stappenplan, hoe geraak je daar. Probeer dit te duiden.

5 tools dus om met die veerkracht in de toekomst aan de slag te gaan: emotionele intelligentie, energie, verbinding, doelen en perspectief.

Vervolgens wil ik veerkracht ook effe plaatsen op een tijdlijn De afgelopen maanden hebben we allemaal in bijzondere tijden geleefd. Maar Hoe gaat dit nu verder evalueren? Op korte termijn? En wat op langere termijn? We leven in onvoorspelbare tijden. De veerkracht die we de afgelopen maanden als vanzelf hebben ontwikkeld, die zullen we ook nodig hebben in de toekomst. Flexibiliteit en creativiteit zijn belangrijk om die veerkracht te ondersteunen, want vergeet het maar : we gaan niet terug naar vroeger. Corona, COVID-19, heeft enkele trends die reeds bestonden alleen maar versneld, dat ervaren we elke dag. We hebben onszelf moeten heruitvinden en zullen dit ook blijvend moeten doen. Dit beseffen is al veel.

Tot slot geef ik jullie nog graag een beschouwing mee van de Italiaanse auteur Paolo Giordano “de dagen tellen, dat wijsheid ons hart vervult, nooit toestaan dat al dit lijden vergeefs is geweest”.

Ik wens jullie een fijn schooljaar toe.

Karin Heremans, directeur Koninklijk Atheneum Antwerpen