Bij het einde van de boekenmaand brengen we als Vlaamse cultuurfondsen de problematiek van de ontlezing onder uw aandacht en de mogelijkheden die er zijn voor een nieuwe Vlaamse leescultuur. We willen ons steentje bijdragen aan het leesoffensief van de Vlaamse overheid en vragen dat we samen met andere betrokken partijen actief, van binnenuit en niet louter als occasionele adviespartner, mee kunnen werken aan het uitbouwen van die nieuwe Vlaamse leescultuur.

Op 10 november vorig jaar werd het leesoffensief gepresenteerd en op 20 september dit jaar werd de campagne “Vrienden voor het lezen” gelanceerd. Het doel is jongeren weer meer aan het lezen te krijgen om hun leesvaardigheid en -begrip te verhogen en hun kansen in het leven te verbeteren. Dat is een nobel streven waarachter de Vlaamse cultuurfondsen zich kunnen scharen.

Het leesoffensief is in de eerste plaats op jongeren gericht en dat is goed omdat zij de toekomst zijn en onze Vlaamse samenleving straks vormgeven. Tegelijkertijd worden volwassenen opgeroepen om een gunstig leesklimaat te creëren en jongeren mee aan te zetten om tot lezen te komen. Zien lezen doet lezen en dat klopt helemaal, maar daar knelt momenteel ook het schoentje.

Wie leest er in Vlaanderen nog naast een vaak hoogopgeleide, oudere en traditioneel Vlaamse elite? Wordt lezen binnen onze bredere Vlaamse samenleving nog wel echt gewaardeerd of is het al lang ten prooi gevallen aan andere vormen van volksvermaak en meer utilitair geachte bezigheden? Zijn we als volwassenen nog wel in staat jongeren het goede voorbeeld te geven?

We stellen deze vragen niet alleen, we willen ze ook beantwoorden. Zonder een hernieuwde Vlaamse leescultuur die van onderuit wordt opgebouwd en door alle lagen van de bevolking wordt gedragen, heeft het leesoffensief helaas maar weinig kans op slagen. Het leesoffensief moet zich daarom niet alleen op jongeren richten, maar minstens evenzeer op volwassenen.

Een jaarlijkse Vlaanderenleestdag op Wereldboekendag of een nieuw boekenprogramma op de openbare omroep kunnen goedbedoelde initiatieven zijn, maar zullen niet noodzakelijk het brede publiek bereiken dat we nodig hebben om een kentering te verwezenlijken. Dat kunnen we met het sociaal-culturele volwassenenwerk wel en hiervoor willen wij ons inzetten.

Als Vlaamse cultuurfondsen zijn we gevraagd om te adviseren over leesbevorderingsprojecten voor jongeren die door het leesfonds van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren kunnen worden ondersteund, maar onze sterkte ligt in het sociaal-culturele volwassenwerk. Hiervan willen wij ook werk blijven maken en hiervoor vragen wij de nodige middelen.

Als Vlaamse cultuurfondsen willen we leesinitiatieven ontplooien die mensen met verschillende opleidingsniveaus, leeftijden en achtergronden bereiken. Hiervoor willen we gebruikmaken van alle mogelijke teksten, media en talen (met het Nederlands voorop) om zo veel mogelijk mensen aan te spreken en te betrekken. En hiermee willen we van al deze mensen kritische en weerbare burgers maken die graag en goed lezen en zo ook gewapend zijn tegen “fake news” en andere vormen van prietpraat.

 Als de Vlaamse overheid ons in deze redenering kan volgen, dan willen wij hiervan een gezamenlijk speerpunt maken in onze werkingen. Hiervoor vragen wij dan ook dat de cultuurfondsen niet louter als een adviserende maar als een actieve partner worden betrokken bij het leesoffensief én het uitbouwen van een nieuwe Vlaamse leescultuur. We willen hierover snel het gesprek aangaan en zien een uitnodiging hiervoor tegemoet.

Davidsfonds, Masereelfonds, Vermeylenfonds, Willemsfonds en Cultuurlab Vlaanderen.