Over Uitstap naar Mechelen

Een bezoek aan Kazerne Dossin stond al lang op ons verlanglijstje, eindelijk hebben we er werk van gemaakt.

De geschiedenis van de Kazerne Dossin gaat verder terug dan WO II. Het complex werd in 1756 gebouwd in opdracht van Maria Theresia van Oostenrijk. De stad bouwde de kazerne die dienst deed als infanteriekazerne voor 2400 soldaten. Later werd het pand gebruikt voor niet-infanteristen en als opslagruimte. In 1936 kreeg het gebouw de naam Kazerne Dossin, voluit Kazerne Dossin de Saint-Georges, genoemd naar luitenant-generaal Baron Émile Dossin de Saint-Georges.

Tussen oktober 1940 en juni 1942 werden een reeks van Joodse verordeningen uitgevaardigd. Het werd Joden verboden ’s avonds hun huizen te verlaten, Joodse kinderen werden uitgesloten uit scholen en ze werden verplicht de Jodenster te dragen. Daarnaast mochten Joodse ambtenaren, leraren en magistraten hun ambt niet meer uitvoeren en werden Joodse ondernemingen overgedragen aan niet-Joden. Op 11 juni 1942 gaf Adolf Eichmann het bevel tot hun deportatie.

Eind juli 1942 werd Kazerne Dossin als verzamel- en doorgangskamp ingericht. Ze was gelegen tussen Brussel en Antwerpen, de twee steden waar de Joden woonden. Een goederenspoorweg naast de Dossinkazerne leidde de gevangenen ongezien naar de wagons en werden in 28 transporten naar Auschwitz gebracht. Bij de grote transporten uit 1942 werd ongeveer 65% van de gedeporteerden na aankomst onmiddellijk vergast. De anderen werden als dwangarbeiders aangesteld. Het laatste transport vertrok op 31 juli 1944.

Op 4 september 1944 zijn de laatste 520 gevangenen vrijgelaten, één dag nadat de bewakers de kazerne waren ontvlucht. Vanaf dan werd de kazerne een interneringskamp van de Belgische repressie. 200 tot 300 verdachten werden eerst op de binnenkoer van het stadhuis wederrechtelijk samengebracht en nadien met vrachtwagens vervoerd naar de Kazerne Dossin. Opnieuw werd de rechtsgang in de kazerne met de voeten getreden en werden de mensenrechten er geschonden. Vanaf 16 september 1944 tot juni 1947 stond de Dossinkazerne officieel onder controle van het Ministerie van Justitie.

In 1948 kreeg het gebouw als school voor de administratie van de Krijgsmacht zijn oorspronkelijke functie terug. In 1973 echter verhuisde dit militaire instituut, waarna de kazerne in verval raakte.
In de jaren ’80 werd het complex daarom in appartementen opgedeeld en in 1989 nam ook het stadsarchief zijn intrek in het gebouw.

Op vraag van de Vereniging van de Joodse Weggevoerden in België - Dochters en Zonen van de deportatie (VJWB) en het Centraal Israëlitisch Consistorie van België (CICB) werd daarbij ook ruimte vrijgemaakt voor een museum over de periode waarin de kazerne als verzamelkamp dienstdeed. Het Joods Museum van Deportatie en Verzet werd officieel geopend in 1995 met steun van de Stad Mechelen en de provincie Antwerpen.

Naast een museum werd ook een documentatiecentrum uitgebouwd. Dit documentatiecentrum wil op een consistente wijze de documentatie over Joodse gedeporteerden verzamelen, inventariseren, bewaren en ontsluiten. Het documentatiecentrum beschikt zelf over zo'n drieduizend bundels bestaande uit in beslag genomen documenten van Joodse gedeporteerden. Het betreft brieven, identiteitskaarten en werkvergunningen van 4400 mensen die naar de vernietigingskampen zijn gestuurd via Mechelen. Het museum vertelt het verhaal van de Jodenvervolging in België en de functie van Kazerne Dossin daarbinnen.

Het geheel werd in 2011 herdoopt tot Kazerne Dossin, Memoriaal, Museum en Documentatiecentrum over Holocaust en Mensenrechten, op initiatief van onze burgemeester Patrick Dewael, toen Vlaams minister-president. In de eerste plaats wil Kazerne Dossin een historisch museum blijven, maar daarnaast ook kritisch wijzen op mechanismen die leiden tot schendingen van de mensenrechten.

Koninklijke Manufactuur De Wit
Na de vrije lunch bezoeken we de Koninklijke Manufactuur De Wit, een bedrijf gesticht in 1889 in Mechelen, gespecialiseerd in het restaureren van wandtapijten. De Wit weeft, conserveert, koopt, verkoopt wandtapijten en organiseert regelmatig tentoonstellingen rond dit thema. Het weven gebeurt met de hand volgens eeuwenoude technieken. Sinds 1898 conserveert De Wit ook antieke wandtapijten.

Ze beheerst traditionele methodes én moderne, omkeerbare conservatiemethodes die zijzelf op punt zette en systematisch uitbreidt. Dit bepaalt haar internationale bekendheid. Bovendien onderhoudt De Wit nauwe contacten met grote musea. Sinds 1985 is de manufactuur gevestigd in de mooie in 1484 gebouwde Refugie van Tongerlo in Mechelen. Of het nu gaat om de reiniging, de conservatie, het voeren, het ophangen of om het stockeren, de Koninklijke Manufactuur De Wit wordt in tal van landen beschouwd als hét privé-atelier dat de laatste 25 jaar het meest heeft bijgedragen tot de technische evolutie in de conservatie van wandtapijten en daarbij koploper in het onderzoek. Hierdoor biedt zij haar klanten de meest vooruitstrevende technologie die conservatoren met internationale autoriteit van over de hele wereld eveneens aanbevelen.

Onze dag afsluiten doen we in de brasserie van de brouwerij Het Anker. In het begin van de 15de eeuw was het begijnhof van Mechelen sterk aanwezig in de stad. Het begijnhof bezat een belangrijk Krankenhuis gesitueerd op de huidige site van de brouwerij. Enkele van de gebouwen dateren uit de 15de en 16de eeuw, waaronder de oude St.-Bernardusrefuge van de Abdij van Hemiksem.

De brouwerij verwierf ondertussen internationale bekendheid, er wordt naar meer dan 30 landen geëxporteerd en de bieren worden wereldwijd gelauwerd. Getuige hiervan de vele internationale prijzen en onderscheidingen die de brouwerij de voorbije jaren in ontvangst mocht nemen. In de bijhorende Brasserie Het Anker staat men borg voor een unieke smaakbeleving, proef er maar een Gouden Carolus Classic, een Gouden Carolus Tripel, Gouden Carolus Ambrio, Gouden Carolus Hopsinjoor, Gouden Carolus Cuvée van de Keizer Blauw of Rood.

Praktisch:
09.00u Diepenbeek – vooraf verwittigen a.u.b.
09.30u Vertrek te Tongeren op de parking Casino aan de Eeuwfeestwal
11.00u Geleid bezoek aan de Kazerne Dossin
13.00u Vrije lunch
15.00u Geleid bezoek aan de Koninklijke Manufactuur De Wit
16.30u Vrij of afsluiter in Brasserie Het Anker
18.30u Vertrek naar Tongeren